วันศุกร์ที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2560

เซียงเหมี่ยง 2 ตอน 21-40



(ลูกสาวพาหลานสองคนมาคารวะหลังสงกรานต์)

.............. เซียงเหมี่ยงคำโคลง ชุดที่ 1 จับเรื่องเล่า 20 ตอน มาแต่งโคลงกลบท (กำหนดแต่งคำให้
ยากกว่าปกติ)  และแต่งเป็น กลโคลง โดยวางคำสลับที่คล้ายหมากกล อ่านต้องมีคีย์ แต่ที่นำเสนอนี้
จะถอดคำอ่านแล้ว  เพราะเขียนค่ายกลไม่ไหว โปรแกรมเขียนภาพไม่ถนัด  เพจที่ 2 นี้จับเนื้อเรื่องเล่า
ตั้งแต่ ตอนที่ 21-40   กำลังตรวจทานแล้วจะนำมาโพสต่อไป
                                                                     ขุนทอง ศรีประจง
หมายเหตุ ซียงเหมี่ยงคำโคลง ชุดที่ 2 จับตอนที่ 21-40 ความยาว โคลงบทที่ 201 - 411

----------------------------------
ตอนที่ 21 แข่งแปลบาลี 
เมืองลังกามีพระแปลบาลีเก่ง แข่งชนะเอารางวัลไปทั่วท้ามายังเมืองทะวาลี พ่อเมืองสั่งให้เสนาเหมี่ยงไปรับผิดชอบ เสนาเหมี่ยงออกอุบายจนพระลังกากลัวถอนตัวกลับไปทั้งที่ยังไม่ได้แข่ง แต่งด้วยโคลงกลบทวัวพันหลัก ข้อกำหนดคือ แต่งให้คำท้ายบาทต้นสัมผัสพยัญชนะกับคำแรกของบาทถัดไป ต่อเนื่องจนจบเรื่อง


กลโคลงวัวพันหลัก


202
O=ปางลังกาข่าวแจ้ง
ชวนพนัน


พนันแข่งบาลีกัน
กล่าวอ้าง


อ้างสองฝ่ายเดิมพัน
นับหมื่น


หมื่นแท่งทองได้ข้าง
คู่ควร

203
O=ควรทราบถึงท่านเจ้า
พ่อเมือง


เมืองยุ่งหนักใจเคือง
ขุ่นแล้ว


แล้วลือว่าเขาเรือง
ศาสน์รุ่ง


รุ่งนักพระกล้าแกล้ว
เก่งแปล

204
O=แปลบาลีหลากล้วน
ชำนาญ


นานยิ่งเรามิหาญ
อาจสู้


สู้กันพ่ายเสียการ
นักแน่


แน่หนักจิตเจ้ารู้
หนักครวญ

205
O=ครวญหาเซียงเหมี่ยงเฝ้า
เร็วไว


ไวเหมี่ยงทำไฉน
เรื่องนี้


นี้หนาพ่อทำใจ
งานเหมี่ยง


เหมี่ยงจัดการรู้ชี้
ช่องทาง

206
O=ทางเหมี่ยงเตรียมแต่งไว้
ใบลาน


ลานแต่งเจียนงามงาน
เสกไว้


ไว้ปูจุ่มหมึกวาน
ปูไต่


ไต่ร่องรอยล้วนได้
ยิ่งงาม

207
O=งามหนังสือผูกนี้
ไป่ตู


ตูจักเตรียมอีกดู
จดจ้อง


จ้องจารจดลานชู
คำเล่า


เล่าว่าคำล้วนต้อง
เหมี่ยงทำ






บาลีคัมภีร์ไตรคต


208
O=ทำเสร็จบวชเมื่อใกล้
แข่งวัน


วันหนึ่งไปวัดมัน
อวดอ้าง


อ้างนอนอ่านพระธรรม์
ดังลั่น


ลั่นอ่านดังแกล้งบ้าง
น่าดู

209
O=ดูวัดหลวงพระข้าง
ลังกา


กาพักจักตรงมา
วัดนี้


นี้เองเหมี่ยงตำรา
ขยันอ่าน


อ่านมินานแล้วชี้
พระมา

210
O=มาถามเณรท่านนี้
ทำไร


ไรอ่านตำราไหน
อยากรู้


รู้เณรนั่นบอกไว
ไปตู่


ตู่หลวงพ่อให้สู้
อ่านเสมอ

211
O=เสมอไตรคตด้วย
บวชมา


มาท่องจบตำรา
จึ่งพร้อม


พร้อมอุปสัมปทา
บวชพระ


พระแขกเปิดแล้วอ้อม
นี่อะไร

212
O=อะไรไตปู่เจ้า
อ่านเอง


เอ็งอ่านจบยำเกรง
นักแล้ว


แล้วไตรคตแต่เพรง
มิพบ เห็นนา


พบช่วยแปลน้องแก้ว
อยากฟัง


มาท่องจบตำรา
จึ่งพร้อม


พร้อมอุปสัมปทา
บวชพระ


พระแขกเปิดแล้วอ้อม
นี่อะไร


O=อะไรไตปู่เจ้า…
อ่านเอง


เอ็งอ่านจบยำเกรง
นักแล้ว


แทรกตอนที่ 21 
ปาระกี กะคือ ปีระกา โสติง กะคือ สิงโต กินลังกิง คือ กินลิงกัง คูตัมโภ คือ โคตำภู โสสะนี คือ ศีรษะโน 
ตีมา คือ ตามี ตะกาโน คือ ตะโกนา ปะลูลิตตา คือ ขวานปะลู ลิดตาไม้ โกนถะชะลามิคา คือ กระโถนรั่ว 
ปะผุ คือ ปะหม่องมันผุ โกนถะทันชา คือ กระโถนทาชัน โกนถะชะลาคา คือ กระโถนบ่รั่ว กะโลชะลามิขัง 
คือ กะโล่รั่วน้ำบ่ขัง ปะปะ คือเอามาปะให้มันบ่รั่ว กะลันทาโช คือ กะโล่ทาชัน กะลาสาโป คือ กะโล่สาปา 
213
O=ฟังเณรแปลคล่องแท้
คัมภีร์


ผีห่ามิเคยมี
แปลกถ้วน


ถ้วนบวชใหม่แปลดี
จบก่อน


ก่อนบวชพระแล้วล้วน
เก่งเกิน

214
O=เกินไปขืนแข่งแพ้
พวกเรา


เรากลับเถิดยังเขลา
ยากสู้


สู้เณรใหม่ยังเอา
ชนะยาก


ยากแข่งแปลแล้วรู้
กลับไป

215
O=ไปเรียนถึงท่านเจ้า
พ่อเมือง


เมืองบ่มีเหตุเคือง
ขุ่นข้อง


แล้วพระที่มาเปลือง
คำขู่ แลนา


ขู่เปิดหนีล้วนต้อง
เข็ดนาน


เรากลับเถิดยังเขลา
ยากสู้


สู้เณรใหม่ยังเอา
ชนะยาก


ยากแข่งแปลแล้วรู้
กลับไป


O=ไปเรียนถึงท่านเจ้า
พ่อเมือง


เมืองบ่มีเหตุเคือง
ขุ่นข้อง


แล้วพระที่มาเปลือง
คำขู่ แลนา


ขู่เปิดหนีล้วนต้อง
เข็ดนาน


ตอนที่ 22 ขอที่ดินเท่าแมวดิ้นตาย 
พระปลอมชนะแปลบาลีสึกออกมาเป็นเซียงเหมี่ยง รายงานพระราชาถึงเรื่องราววิธีแปล บาลีจนชนะพระลังกา พระราชาพอใจเลื่อยศตำแหน่งให้ พระราชทานรางวัลเป็นอันมาก และอยาก พระราชทานที่ดินให้ด้วย ถามเซียงว่าอยากได้ที่ดินกว้างขนาดไหน เซียงเหมี่ยงขอนิดหน่อยขนาด เท่าบริเวณแมวดิ้นตายก็พอ พระราชาตกลง เซี่ยงเหมี่ยงพาพรรคปวกไปปักเขตที่ดิน โดยนำแมว มาตีให้ตกใจวิ่งหนี แมววิ่งไปไหนปักเขตไปเรื่อย กว่าแมวจะตาย ได้ที่ดินหลายร้อยไร่ กินที่ดิน ชาวบ้านมากมาย เขามาร้องพระราชา ต้องไถ่ที่ดินคืนให้เขาไป แต่งด้วยโคลงกลบทดอกไม้พวงพู่ร้อย กำหนดให้แต่งกระทู้ยืน 4 คำ ทุก
บาทในแต่ละบท เปลี่ยนบทเปลี่ยนกระทู้ 

  
216
O=แปลแข่งชนะ ได้
บาลี


แปลแข่งชนะ  ดี
ปราชญ์แพ้


แปลแข่งชนะ  ที
ท่านเหมี่ยง


แปลแข่งชนะ  แก้
กอบกู้เกียรติเมือง

217
O=ธทรงโปรดจัก ให้
ที่ดิน


ธทรงโปรดจัก ยิน
เหมี่ยงบ้าง


ธทรงโปรดจัก ริน
แจกจ่าย ให้นา


ธทรงโปรดจัก สร้าง
เหมี่ยงได้ทรัพย์สิน

218
O=เหมี่ยงอยากจักรับ ไว้
เขตแนว


เหมี่ยงอยากจักรับ แมว
เมื่อดิ้น


เหมี่ยงอยากจักรับ แถว
ตายก่อน นั่นแล


เหมี่ยงอยากจักรับ สิ้น
เท่าดิ้นแมวตาย

219
O=พระรับช่วยจัด ได้
ตามสบาย


พระรับช่วยจัด คลาย
ขัดข้อง


พระรับช่วยจัด หมาย
เขตที่ เองนา


พระรับช่วยจัด ต้อง
เหมี่ยงต้องจัดการ

220
O=คุณเหมี่ยงไล่หวด เจ้า
แมวเหมียว


คุณเหมี่ยงไล่หวด เที่ยว
แล่นอ้อม


คุณเหมี่ยงไล่หวด เขียว
คืนกลับ


คุณเหมี่ยงไล่หวด ล้อม
ที่ได้มหาศาล

221
O=ชาวที่อึดอัด ข้อง
เคืองใจ


ชาวที่อึดอัด ใย
ข่มข้า


ชาวที่อึดอัด ไป
ทูลพ่อหลวงแฮ


ชาวที่อึดอัด ช้า
ก่อนได้ปรานี

222
O=ธช่วยไถ่ที่ ให้
ชาวนา


ธช่วยไถ่ที่ หา
เหมี่ยงให้


ธช่วยไถ่ที่ มา
บางส่วน


ธช่วยไถ่ที่ ไว้
เหมี่ยงได้พองาม


ตอนที่ 23 นางสนมไปอึใส่เรืองทองเซียงเหมี่ยง 
เมื่อตำแหน่งสูงขึ้นมีเงินทอง เซียงเหมี่ยงก็สร้างบ้านเรือน จนลืมไปเฝ้าพระราชา ทรงให้คน ไปตามมาเฝ้า พระราชาถาม เหมี่ยงก็บอกกำลังสร้างบ้านทองจะเสร็จแล้ว ต้องระวังอย่างมาก เกรงคนอิจฉาจะไปลักขโมยเอาข้าวของ ทำให้ขาดมาเข้าเฝ้า พระราชาตกใจไม่รู้มันร่ำรวยอะไร เลยรู้เป็นเรือนไม้ทองหลาง โกรธที่มันโกหกแต่เอาผิดมันไม่ได้ เลยสั่งให้นางสนมพากันไปอึใส่ เรือนทองอ้ายเหมี่ยง นางสนมถูกเฆี่ยน เพราะไม่ได้อึอย่างเดียว แถมฉี่ด้วย ตดด้วย พากันมา ฟ้องพระราชา พอทราบความจริงก็เอาผิดอ้ายเหมี่ยงไม่ได้อีก โกรธที่มันโกหกแต่เอาผิดมันไม่ได้ เลยสั่งให้นางสนมพากันไปอึใส่ เรือนทองอ้ายเหมี่ยง นางสนมถูกเฆี่ยน เพราะไม่ได้อึอย่างเดียว แถมฉี่ด้วย ตดด้วย พากันมา ฟ้องพระราชา พอทราบความจริงก็เอาผิดอ้ายเหมี่ยงไม่ได้อีก  โคลงกลบท อักษรสามหมู่  ลักษณะเด่นคือ กำหนดให้แต่งมีคำเสียงเดียวกันผันสามวรรณยุกต์ปรากฏในแต่ละบาท ไม่บังคับตำแหน่ง เช่น จนจ่นจ้น พ้องพ่องพอง โอโอ่โอ้


กลโคลง อักษรสามหมู่ 

223
O=บักเหมี่ยงหนาหน่าหน้า
หายไป


เอเอ่เอ้เป็นไร
ใคร่รู้


บักกล้าก่ากาไว
สืบข่าว แลนา


เร็วหน่อยสูสู่สู้
อยู่นี้รอคอย

224
O=ตามคำพอพ่อพ้อ
เขานำ


พบเหมี่ยงค้ำค่ำคำ
แต่งบ้าน


เรือนทองท่องท้องงำ
แง่เงื่อม แปลกแฮ


เมือเมื่อเมื้อกล่าวต้าน
เหมี่ยงสร้างเรือทอง

225
O=พระราชาช่าช้า
แปลกดี


มันมั่นหมั้นมั่งมี
กว่าข้า


ลือลางล่างล้างผี
มันหลอก กูแฮ


ถึงที่บาบ่าบ้า
แบบนี้หลอกกัน

226
O=หมากเหมี่ยงแกแก่แก้
บอกมา


กรานกราบกร้านพญา
ข่าน้อย


อ้นทองท่องท้องนา
เพียงชื่อ มันแล


ไม้ไม่ไมเรือนน้อย
แค่ไม้ทองหลาง

227
O=พญาขำคว่ำค้ำ
คอมัน


ห้าห่าหามึงสรร
หลอกได้


เขกหัวฮั่วฮั้วยัน
กลับแล้ว


ช้างช่างชางทำได้
แต่งบ้านเรือนทอง

228
O=เออสูสาวส่าวส้าว
สูไว


ขี่ขี่ขี้เรือนไย
อย่าช้า


อวดกูกู่กู้ไป
จงอึ ทั่วแฮ


เร็วหน่อยขาข่าข้า
ขะน้อยรับคำ

229
O=พวกสาวแสแส่แส้
ไปขี่


ตดเยี่ยวเยี้ยวเยียวยี
เหยียบย้ำ


เซียงเมียงเหมี่ยงเมี้ยงมี
มันโกรธ


ตีตี่ตี้จนช้ำ
กลับบ้านรายงาน

230
O=เรียกหาเมียงเหมี่ยงเมี้ยง
มึงมา


เคียนเฆี่ยนเขี้ยนกานดา
พวกนี้


มึงยำย่ำย้ำสา
ยับย่อย


ตอยต่อยต้อยตอบชี้
บอกข้าเร็วไว

231
O=มิจำจ่ำจ้ำกว่า
สั่งไป


ขีขี่ขี้ทรงชัย
บอกแจ้ง


พวกมันมั่นหมั้นไฉน
ตดฉี่ ด้วยแฮ


เกินแล้วแล่วแลวแกล้ง
แบบนี้จึงตี

232
O=ราชาช่าช้าห่า
บักแถ


ปองปล่องป้องมันแล
หลุดได้


จำปอยปล่อยป้อยแก
หมากเหมี่ยง


เบือเบื่อเบื้อฝากไว้
อย่าได้เผลอมึง

ตอนที่ 24 บอกหนังสือสังฆราช 
เสนาเหมี่ยงสร้างบ้านแล้วก็หาของตกแต่ง ยังไม่จบ เลยขาดเข้าเฝ้า พระราชาให้คน ไปตาม และถามว่าทำไมขาดเข้าเฝ้าหลายวัน เสนาเหมี่ยงตอบว่า มัวบอกหนังสือสังฆราช เลยขาดเข้าเฝ้า พระราชงง หน้าอย่างมึงนี่หรือสอนสังฆราช ส่งคนไปนิมนต์สังฆราชมาถาม ต่อหน้า สังฆราชปฏิเสธและโกรธมาก เสนาเหมี่ยงเอาน้ำรดสังฆราชและบอกว่า ดับ ๆ มอด ๆ เดียวไฟไหม้วังหลวงดอก เสนาเหมี่ยงแก้ตัวว่าได้ไปวัด พบหนังสือตกอยู่ข้างกุฏิท่าน จึงได้เดินไปบอก เท่านั้นเองคือ บอกหนังสือสังฆราช ที่รดน้ำท่านเพราะท่านกำลังโกรธ ความจริงเป็นเช่นนี้เองขอรับ  กลโคลงนกนำฝูง  ลักษณะเด่นคือ แต่ละบทกำหนดให้แต่ คำแรกเป็นคำซ้ำทุกบาท คำที่ 2 และคำที่ 4 เป็นคำซ้ำเฉพาะบาทที่1กับ2 และ3กับ4
นำมาวางแผนผังได้รูปคล้ายฝูงนกบิน 

โกลโคลง นกนำฝูง


233
O=พระห่วงบักเหมี่ยงนั้น
หายไป


พระห่วงนักเหมี่ยงไฉน
หลบหน้า


พระสั่งรีบตามไว
มาข่าว กูแฮ


พระสั่งติดตามข้า
เหมี่ยงนั้นไปไหน

234
O=เขารีบไปสู่บ้าน
เยี่ยมเยือน


เขารีบจรสู่เรือน
เหมี่ยงน้อย


เขาว่าท่านขอเตือน
ขาดกิจเฝ้าแฮ


เขาว่าอยากขอถ้อย
จักแก้ฉันใด

235
O=เหมี่ยงกราบองค์พ่อด้วย
พวกสู


เหมี่ยงกราบท่านพ่อกู
ดั่งนี้


เหมี่ยงโปรดเรือนเสกดู
คำแน่ ทองเฮย


เหมี่ยงโปรดฉันเสกชี้
แต่งบ้านทองคำ

236
O=กูยุ่งไปวัดด้วย
พอดี


กูยุ่งตรงวัดมี
กิจด้วย


กูบอกหนังสือชี้
สังฆราช


กูบอกไขสือฉ้วย
ท่านแล้วจักไป

237
O=ธแปลกบักเหมี่ยงนั้น
สั่งสอน


ธแปลกเซียงเหมี่ยงวอน
เจ็บแท้


ธสั่งตามท่านพร
สังฆราช


ธสั่งถามท่านแล้
เหมี่ยงได้สั่งสอน

238
O=สงฆ์โกรธมันว่าได้……
สอนกู


สงฆ์โกรธจึงว่าตู
บ่หย้าน


สงฆ์ด่าบักเหมี่ยงชู
อวดเก่ง


สงฆ์ด่ามึงเหมี่ยงด้าน……
เก่งแท้หรือมึง

239
O=เหมี่ยงยกวันวานข้า…
ไปวัดแลนา


เหมี่ยงยกเมื่อวานชัด
ที่แจ้ง


เหมี่ยงโทษผูกลานจัด
ตกอยู่


เหมี่ยงโทษบอกลานแกล้ง
อยากให้เก็บเอา

240
O=ราชว่ามันบอกให้……
หนังสือผูกแล


ราชว่าเหมี่ยงบอกฤๅ
ท่านเจ้า


ราชทราบนี่เองคือ
บอกท่าน


ราชทราบนั่นเองเต้า
แต่งอ้างอวดบอก

241
O=ขอโทษอย่าอวดอ้าง
เกินไป


ขอโทษขืนอวดภัย
จักข้อง


ขอยกท่านสงฆ์ใจ
ยังผ่อนโทษแฮ


ขอยกกราบสงฆ์ต้อง
อย่าล้ำล่วงเกิน



ตอนที่ 25 พระราชาดมกลิ่นทิพย์ 
งานเทศกาลประจำปีเสนาอมาตย์พากันหาข้าวของงมาถวายพระราชา ขาดแต่เนาเหมี่ยง พระราชาทวงถาม มันกลับแกล้วเอาตดมาถวายพระราชา อำนาตย์ทั้งหลายพลอยได้รับ ของฝากเสนาเหมี่ยงด้วย พระราชาพิโรธมาก สั่งขังคุกเย็น 1 วัน 1 คืน เสนาเหมี่ยง คลงกลบทแยกทาง ลักษณะเด่น คือ 
คำที่ 2 และคำที่ 3 บังคับให้แต่ง ดังนี้ บาทที่ 1 และ 2 ใช้คำที่ 2 เป็นคำซ้ำ ส่วนบาทที่ 3 และ 4 เปลี่ยนคำใหม่ ใช้เป็นคำซ้ำแทน คำที่ 3 ทุกบาทใช้คำซ้ำคล้ายกระทู่เดี่ยว (โคลงกลบทนี้ อ่าน 3 คำแรก บาทที่ 4 3 2 1 ย้อน คำอื่นคงไว้ จะได้โคลงใหม่อีก 1 บท โคลงบทอื่น ๆ ก็เป็นเช่นนี้) 


กลโคลงแยกทาง


242
O=ปีใหม่มอบสิ่งให้
เป็นพร


คนใหม่มอบขอวอน
เทพไท้


เริงรื่นมอบงามงอน
รำร่ายถวายแฮ


ระรื่นมอบเพลงให้
ท่านท้าวทรงเจริญ


อ่านย้อน 3 คำแรก บาทที่ 4 3 2 1 คำนอกนั้น คงไว้ตามเดิม ได้โคลงอีกบท


243
O=ระรื่นมอบสิ่งให้
เป็นพร


เริงรื่นมอบขอวอน
เทพไท้


คนใหม่มอบงามงอน
รำร่ายถวายแฮ


ปีใหม่มอบเพลงให้
ท่านท้าวทรงเจริญ

244
O=ไหนเล่าเหมี่ยงบ่ให้
ของขวัญ


บอกเล่าเหมี่ยงรอวัน
ส่งด้วย


ของฝากเหมี่ยงยังทัน
รออยู่แลนา


เขาฝากเหมี่ยงใครฉ้วย
บอกให้ส่งมา

245
O=เขาว่าจัดมอบให้
ราชัน


บอกว่าจัดของขวัญ
เพียบพร้อม


มันจักจัดอีกวัน
นำมอบถวายแฮ


เหมี่ยงจักจัดนอบน้อม
ฝากไท้สักการ

246
O=มันตัดกล่องไม้ไผ่
ลำงาม


เหมี่ยงตัดกล่องเจาะตาม
หนึ่งด้าน


ลองอัดกล่องลมยาม
ลมปล่อยผายแฮ


เขาอัดกล่องปิดต้าน
อุดไว้แน่นหนา

247
O=ไปมอบว่าสิ่งนี้
สุคนธ์


เหมี่ยงมอบว่าชอบกล
กลิ่นเร้า


ท่านบอกว่ารอจน
ยามเลิก


เขาบอกว่าอย่าเข้า
อยู่ใกล้กลิ่นหาย

248
O=วางกล่องฝากไว้แอบ
ออกไป


พิงกล่องฝากขุนใคร
ย่อมรู้


เขาแปลกฝากทำไม
เปิดเล่นแปลกแฮ


กลิ่นแปลกฝากดมสู้
ทั่วหน้าสูดดม

249
O=ถกอยู่กลิ่นคุ้นนี่
นึกนาน


เถียงอยู่กลิ่นใดขาน
บอกแจ้ง


หรือว่ากลิ่นคายชาน
หมากเน่า


กูว่ากลิ่นอึแกล้ง
หลอกให้เราดม

250
O=เหมี่ยงกลับฝากกล่องไว้
ถึงยาม


มันกลับฝากบอกตาม
แต่นี้


กลินกลับฝากจักลาม
ทิพย์กลิ่น


ตดกลับฝากเปลี่ยนชี้
กลับข้างทิพย์สุคนธ์

251
O=กูสูดตดหมดสิ้น
ห่าเหม็น


ตายสูดตดมึงเป็น
เน่าแท้


เขาหื่นตดยากเย็น
คาดโทษ


มึงหื่นตดจักแก้
ส่งเข้าคุกเย็น

252
O=ปลดออกโล่งปล่อยเข้า
คุกเย็น


ถอดออกเล่งปะเห็น
หมากห้อย


วันหนึ่งโล่งแข็งเย็น
ตายแน่


คืนหนึ่งโล่งหำน้อย
จักสิ้นลมปราณ



ตอนที่ 26 เหมี่ย่งติดคุกเย็น 
เขาส่งตัวเสนาเหมี่ยงไปเข้าคุกเย็น เล่าลือว่า เท่ากับส่งไปตาย เพราะทรมานมาก ไม่ให้ใส่เสื้อผ้า ยอมให้มีผ้าขะม้าผืนเดียว ห้องแคบ ๆ ผนังมีแต่น้ำเย็นจึงมีอากาศเย็นจัด มีนักโทษ ส่งไปพร้อมกันอีก 1 คน ให้เวลา 1 วัน 1 คืน ค่อยมาเอาศพไปฝัง เสนาเหมี่ยงรู้สภาพ ดี จึงชกลม เต้นไปมาตลอดเวลา จนเพื่อนนักโทษรำคาญ เหมี่ยงท้ามันปล้ำ ปล้ำกันเหนื่อยก็พัก แล้วปลำต่อ ในที่สุดก็ผ่านเวลาไป เขามาเอาศพ สองคนยังยิ้มสบาย เลยอภัยโทษให้ แต่งด้วยกลโคลงอักษรสลับวัคลักษณะเด่น กำหนดให้แต่งบาทละ 1 เสียงตัวอย่างเช่น บาทที่ 1 เสียง ข บาทที่ 2 เสียง ม บาทที่ 3 เสียง น บาทที่ 4 เสียง ก เป็นต้น   

กลโคลงอักษรสลับวัค


253
O=เขาคุมคงขุ่นแค้น
ขัดเคือง


หมากเมี่ยงมองมันเหมือง
หม่นไหม้


เหน็บหนาวนักนับเนือง
นึกหน่าย


กูแกร่งเกินกลับใกล้
กอบกู้กลการ

254
O=ชักชวนชกช่องใช้
ชาติชาย


ตีต่อยตบตีตาย
ต่อยต้อง


ทุกที่ทำทีทาย
เทียวท่อง


บางบ่อยบอกบักบ้อง
บ่บ้าเบาเบา

255
O=อบอุ่นอวดออกอ้าง
อัดเอา


แข็งข่มคอคางเขา
คลุกเคล้า


ปลอบแปลงป่ายปีนเป่า
ปลุกปั่น


ศอกใส่สบศอกเศร้า
แสบเศร้าศอกสรรพ์

256
O=ยึกยักยกย่างย้าย
หย่อนยาน


เวียนว่ายวกวนวาร
ว่าเว้า


หายห่วงห่อนหาเหา
หายห่าง


เริงร่ารักรื่นเร้า
รุ่มร้อนรุกรน

257
O=วันเวียนวนว่าเว้า
ว่างวาย


คืนค่ำค่อนคลาคลาย
เคลื่อนเข้า


เหน็บหนาวหน่อยหนานาย
เนาว์เนื่อง นานา


ผันผ่านเพียงผ่านเผ้า
เพราะพร้อมพบพาน

258
O=คุนคุมเขาแข่งเข้า
คืนคง


โทษท่วมทุกข์ทับธง
เที่ยงแท้


ยากเย็นยิ่งยืนยง
ยากอยู่


ดวงดับดังดักแด้
ดับดิ้นแดแด

259
O=เป็นแปลกไปปลดเปลื้อง
ปางเป็น


หายห่วงหากหากเห็น
ห่างไห้


แข็งขืนข่มความเข็ญ
คงคล่อง


ดูเด่นดีดังได้
ด่านได้ดูดี

260
O=เหมี่ยงมันมิมอดม้วย
มิมรณ์


ทัณฑ์โทษทุกข์ถอดถอน
ถูกถ้อย


ปลอบไปปล่อยปากปอน
ปลดปล่อย


เข็ดขัดเคืองคงคล้อย
ขุ่นข้อคงคลาย




ตอนที่ 27 เซียงญาณดมตดเจ้าของ 
เซียงญาณปราชญ์ชาวเมืองธานี อวดว่าตนฉลาดกว่าใคร ยินข่าวเซียงเหมี่ยงก็หมั่นใส้ อยาก เอาตดไปให้เซียงเหมี่ยงดม แกเลยจัดการตัดกระบอกไม้ไผ่มาตดขังเอาไว้จากนั้นก็สะพาย กระบอกไม้ไผ่ไปเมืองทวาละ ผ่านทุ่งนาใกล้เมือง เห็นชาวนาแถวนั้นก็ถามหาเซียงเหมี่ยง เขาบอกท่านเหมี่ยงอยู่ที่นา กำลังดูคนงานดำนาอยู่ เซียงญานถามไปเรื่อย ไปเจอหนุ่ม ไม่รู้ว่าเป็นเจ้าเหมี่ยง และถูกหลอกให้เปิดกระบอกดมตดตนเอง แต่งด้วยโคลงกลบทสารถีชักรถ ซึ่งกำหนดให้แต่งใช้คำบาทละ 4 คำ อ่านสลับไปมาได้ ครบ 7 คำ มีปัญหาบาทสุดท้ายที่ต้องใช้คำ 9 คำ ต้องเติมคำหลายพยางค์ช่วย ได้ดัดแปลงให้ออกมาเป็น โคลงดั้น ซึ่งทุกบาทใช้ 7 คำเท่ากัน และพยายามร้อยโคลง กลายเป็นโคลงดั้นวิวิธีมาลี 


กลโคลงสารถีชักรถ


261
O=เซียงยานแกโยกย้าย
ยานเชียง


อ้างชื่อฉลาดเพียง
ชื่ออ้าง


เก่งอวดโก่งคอเอียง
อวดเก่ง


ไปทั่วถามแข่งไซร้
ทั่วไป

262
O=เมืองคนอยากหลอกข้าง
คนเมือง


อ้ายนี่ใครเก่งหนอ
นี่อ้าย


ชื่อเหมี่ยงนั่นลือเลื่ิืือง
เหมี่ยงชื่อ


หาเก่งนักหมอร้าย
เก่งหา

263
O=มีอยู่เซียงเหมี่ยงยั้ง
อยู่มี


นั้นชื่อทะวาลี
ชื่อนั้น


แน่ไปอยากลองดี
ไปแน่


หมายมุ่งเชียงยานรั้น
มุ่งหมาย

264
O=ตดดมจักให้เด็ด
ดมตด


บั้งใส่ปิดตายกด
ใส่บั้ง


ดุ่มเดินจ่อจำจด
เดินดุ่ม


มันเหมี่ยงสืบสารยั้ง
เหมี่ยงมัน

265
O=ถามถึงทุกท้องที่
ถึงถาม


โน้นแน่ฉันเห็นเซียง
แน่โน้น


คราดไถปักดำงาม
ไถคราด


แลนั่นบักหัวโล้น
นั่นแล

266
O=นาเถียงไถเสร็จยั้ง
เถียงนา


เจ้าแขกแถมาถาม
แขกเจ้า


เหมี่ยงหมากอยู่ไหนหา
หมากเหมี่ยง


ถามไถ่ประลองเข้า
ไถ่ถาม

267
O=ลองปะคุณเหมี่ยงกล้า
ประลอง


แล้วเล่นตามเตรียมใด
เล่นแล้ว


เก่งเซียงเหมี่ยงฉันมอง
เซียงเก่ง


ดีแน่ครวจดูแผ้ว
แน่ดี

268
O=ดมตดทดสอบแล้ว
ตดดม


แล้วกลิ่นมีเหม็นชม
กลิ่นแล้ว


พี่เซียงเปิดมีลม
เซียงพี่


ดีแน่เหม็นบ่แคล้ว
แน่ดี

269
O=ฮาฮาบักเหมี่ยงร้อง
ฮาฮา


ฮู้บ่นี่เหมี่ยงศักดิ์
บ่ฮู้


ตดมึงเปิดดมสา
มึงตด


กูหลอกลวงบ่สู้
หลอกกู

270
O=คมลูบยากอยู่แล้ว
ลูบคม


แล้วล่อตูให้ดม
ล่อแล้ว


โง่มึงอย่าอวดลม
มึงโง่


งมโง่บักเหมี่่ยงแจ้ว
โง่งม

271
O=ดีดูฉลาดพร้อม
ดูดี


แม้นโง่อมภูมิคุย
โง่แม้น


เก่งคนข่มเขามี
คนเก่ง


หายเก่งเจ็บใจแค้น
เก่งหาย


ตอนที่ 28 ตั๋วเอาปลา 
จารย์เถิง สึกมาได้เมียสาว เมียกำลังตั้งครรภ์แก่ ไปหาวิดปลา เจอหนอน้ำปลาชุม กำลังเก็บปลา อ้ายเหมี่ยงผ่านมาทักถาม เกิดท้าทายกันให้โกหกเอาปลา เหมี่ยงบอกโกหก ไม่ได้หรอก ฉันมาบอกเมียจารย์กำลังปวดท้อง รีบไป เรื่องอื่นยังไม่ต้องพูด จารย์ก็ห้อแนบกลับ ไปเห็นเมียนั่งยิ้มเฉยอยู่ เลยรู้ตัวว่าเสียท่าบักเหมี่ยง กลโคลงทวาตรึงประดับ ลักษณะเด่น แต่งโคลงบาทละ 5 คำ อ่านย้อน สองคำแรกสลับที่ไปใช้เป็นคำท้ายบาท บาทที่4 ให้อ่านย้อน 4 คำ จะได้คำครบ 9หรือไม่ก็เปลี่ยนเป็นโคลงดั้นที่บาทที่4 ใช้เจ็ดคำ  

กลโคลงทวาตรึงประดับ


273
@เถิงจารย์สึกใหม่ด้วย
จารย์เถิง


ได้แต่งเมียบ่เหิง
แต่งได้


เห่อเมียยิ่งบำเทิง
เมียเห่อ


ครรภ์อ่อนบำรุงไว้
โอบเอื้ออ่อนครรภ์

274
@หาไปกบเขียดรู้
ไปหา


ห้วยแก่งเลาะจับปลา
แก่งห้วย


แอ่งวิดที่ในนา
วิดแอ่ง


ปลามากปูกบด้วย
ลาภแล้วมากปลา

274
@ เสียงยินจอกจอกเฮ้
ยินเสียง


ใกล้อยู่คงจักเคียง
อยู่ใกล้


เล่าดูนี่ใครเหมี่ยง
ดูเล่า


ปลาจับพี่จารย์ไซร้
เก่งแท้จับปลา

275
@ จารย์หวงกลัวเหมี่ยงยื้อ
หวงจารย์


น้อยบ่อเล็กพบพาน
บ่อน้อย


เหมี่ยงหมากหลอกเก่งนาน
หมากเหมี่ยง


ลองล่อเอาปลาสร้อย
แน่แท้ล่อลอง

276
@ จารย์พี่คิดอย่าบ้า
พี่จารย์


ท้องเจ็บเมียที่มาน
เจ็บท้อง


เล่นลวงล่อเสียการ
ลวงเล่น


มันเจ็บเมียพี่ร้อง
ร่ำไห้เจ็บมัน

277
@ ตายแน่มันอยู่บ้าน
แน่ตาย


ข้าห่างมาใจหาย
ห่างข้า


อยู่อดที่รักหมาย
อดอยู่


ไปกลับอยากพบหน้า
แม่เจ้ากลับไป

278
@ ทีเสียคุณเหมี่ยงแล้ว
เสียที


แล้วหลอกเอาปลาหนี
หลอกแล้ว


ร่อหัวนั่งสบายดี
หัวร่อ เมียแฮ


จารย์เจ็บแสบกว่าแก้ว
เหยียบแก้วเจ็บจารย์


ตอนที่ 29 เซียงเหมี่ยงนุ่งซ่งขาดดาก
หลวงพ่อวัดหลวงมรณภาพ พระราชาเป็นเจ้าภาพสวดศพ มอบให้เสนาเหมี่ยงพานางสนมไป ตอนที่ 29 เซียงเหมี่ยงนุ่งซ่งขาดดาก ทำบุญ ธรรมเนียมต้องไปร้องไห้หน้าศพ แต่โดนเสนาเหมี่ยงแกล้ง นุ่งกางเกงขาดตูด ก้มกราบ สมัยก่อนไม่มีกางเกงใน ภภาพออกมาโทงเทง จนสนมหัวร่อกันทั้งวง โดนเสนาเหมี่ยเฆี่ยนมา ฟ้องพระราชา พอรู้ว่าไปหัวร่อหน้าศพเลยตักเตือนซ้ำ เหมี่ยงรอดตัวไป  กลโคลงข้ามสมุทร  ลักษณะเด่นคือ คำแรกและคำท้ายบาทเป็นคำเดียวกัน 

กลโคลงข้ามสมุทร


279
@ หลวงพ่ออาวาสเจ้า
วัดหลวง


สิ้นชีพดับแดดวง
สุดสิ้น


สั่งการสวดศพปวง
ทรงสั่ง


ไปเหมี่ยงอย่าเล่นลิ้น…
รีบเต้ากันไป

280
@ การจัดท่านเหมี่ยงผู้…
จัดการ


พร้อมหมู่ชาววังงาน
พรั่งพร้อม


แต่งศพวิจิตรชาญ
ตกแต่ง


การพิธีนอบน้อม
ถูกต้องควรการ

281
@ ธัมมาเสียงพระก้อง…
สวดธัม


แล้วแต่งบังสุกุลนำ
ทอดแล้ว


ท่านชักกราบถวายคำ
พรท่าน


นางสนมเจื้อยแจ้ว
ร่ำให้พวกนาง

282
@ นางสนมครวญร่ำให้…
กลุ่มนาง


ห้าวันสวดศพพลาง
ครบห้า


เหมี่ยงเห็นหมู่สาวคราง
เคืองเหมี่ยง


เกินยิ่งพิไรกล้า
แอบร้องทำเกิน

283
@ เห็นนางเขาแกล้งร่ำ
พิไรเห็น


ข้างเหมี่ยงฉีกโส่งเย็น
ตูดข้าง


นั่งสบายบ่มิเป็น
ลองนั่ง


คลานเมื่อไรโล่งอ้าง
หมากห้อยยามคลาน

284
@ เฉยทำเป็นเซ่อหน้า
เหมี่ยงเฉลย


อ้างจุดธูปเหมือนเคย
กล่าวอ้าง


หมอบคลานแต่ไกลเลย
คลานหมอบ


เขาส่องตูดมันว้าง
ไข่ห้อยอวดเขา

285
@ เขาขำถึงร่ำไห้
ขำเขา


เส้นแตกหัวร่อเบา
หลุดเส้น


ลั่นหัวแจกนงเยาว์
ดังลั่น


เณรตื่นพระแปลกเต้น
ตื่นเต้นพระเณร

286
@ นายเหมี่ยงดุด่าให้……
เชื่อนาย


รู้ขนบธรรมเนียมตาย
ย่อมรู้


โศกสลดนี่ใยหมาย
มิโศก


หัวร่อกันมิสู้
อยู่บ้านสนุกหัว

287
@ หลังลายละพวกเจ้า
หวดหลัง


แกล้งฟาดขาอ่อนยัง
กลั่นแกล้ง


หมู่สนมร่ำไห้ดัง
ทุกหมู่


เออนี่จริงบ่แสร้ง
ร่ำไห้จริงเออ

288
@ ชนเขาเห็นเหมี่ยงแล้ว
ชุมชน


แสร้งบ่มองอดจน
เสร็จแสร้ง


เจ็ดวันเสร็จกิจวน
เวียนเจ็ด


ปลงศพหลวงพ่อแจ้ง
เสร็จถ้วนงานปลง

289
@ เขาพากันกล่าวฟ้อง
พวกเขา


ร้องถูกเฆี่ยนตีเอา
ร่ำร้อง


พ่อหลวงสอบความเบา
หนักพ่อ


ฟังเหมี่ยงรายงานข้อง
หมู่เจ้าบ่ฟัง

290
@ งานศพงานโศกเศร้า
หลักงาน


แล้วเล่นขำขันการ
ผิดแล้ว


โทษเพียงเฆี่ยนเบาปาน…
ละโทษ


พอหยุดกันอย่าแจ้ว
อย่าฟ้องพอพอ



ตอนที่ 30 ยอดตาล 
พระราชาเสด็ประพาสทางน้ำเพื่อดูความเป็นอยู่ของชาวเมือง เสนาอมาตย์ตามเสด็จจำนวน มาก มาถึงคุ้งน้ำ แลเห็นทิวป่าไกล ๆ พระราชาถามใครว่าที่เห็นลิบ ๆ นั่นคือ อะไร คนที่บ้านอยู่ แถวนั้นทราบว่าเป็นดงตาล เลยกราบทูลว่าต้นตาล ทุกคนเห็นด้วย เสนาเหมี่ยงนิ่งเฉย พระราชา เลยถามว่า เหมี่ยงแกว่าต้นตาลเหมือนกันรึเปล่า เสนาเหมี่ยงกล่าวว่าไม่ใช่เด็ดขาด ถ้าใช่ยินดีให้ จับโยนน้ำทั้งเสื้อผ้า เสนาอำมาตย์ก็ยินดีพนันด้วย จนกระทั่งขบวนเรือถึงดงตาล ก็ถามว่ายอมแพ้ ไหม เหมี่ยงตอบพวกเสนาอำมาตย์นั่นแหละยอมแพ้ซะดี ๆ ที่เห็นตรงนี้ใช่ต้นตาล แต่ตอนพระ ราชาถาม ใครเป็นต้นตาลมั่ง เห็นแต่ยอดตาลแหละใช่ไหม ทุกคนอึ้ง ยอมกระโดน้ำโดยดี พระราชา ชอบใจ ชมเสนาเหมี่ยงฉลาดจริง ๆ 
โคลงกลบทกระทู้พันธวีสติ กำหนดแต่กระทู้ 4 คำ ยืน ทุกบาท เปลี่ยนบทเปลี่ยนกระทู้ 

กลโคลง พันธวีสติ


291
@ พระเสด็จประพาสต้น
ชลธาร


พระเสด็จประพาสนาน
เยี่ยมเหย้า


พระเสด็จประพาสงาน
ตรวจเยี่ยมแลนา


พระเสด็จประพาสเช้า
แวดล้อมเสนา

292
@ พระชื่นชอบส่องน้ำ
ดูปลา


พระชื่นชอบส่องหา
มากล้น


พระชื่นชอบส่องมา
เป็นหมู่


พระชื่นชอบส่องด้น
ใหญ่น้อยปูปลา

293
@ มากหมู่บุปผชาติไม้
หลากพรรณ


มากหมู่บุปผชาติสรรค์
ต่างต้น


มากหมู่บุปผชาติทัน
ดอกเบ่งบานแฮ


มากหมู่บุปผชาติล้น
อยู่ข้างแนวไพร

294
@ นกเกาะกิ่งคู่น้น
คู่เขา


นกเกาะกิ่งคู่เงา
นกเค้า


นกเกาะกิ่งคู่เทา
นกเหยี่ยว


นกเกาะกิ่งคู่เย้า
จิบน้อยจากไพร

295
@ แลโน่นลิบลิ่วโน้น
อันใด


แลโน่นลิบลิ่วใคร
บอกข้า


แลโน่นลิบลิ่วไหน
องค์ท่าน


แลโน่นลิบลิ่วข้า
แน่นั้นต้นตาลฃ

296
@ เขาตอบแน่ชัดต้น
ตาลมี


เขาตอบแน่ชัดที่
แห่งนั้น


เขาตอบแน่ชัดสี่
ตาลอยู่เคียงแฮ


เขาตอบแน่ชัดปั้น
ปลูกไว้เฒ่าคง

297
@ ถามเหมี่ยงบอกหน่อยเจ้า
ว่าไง


ถามเหมี่ยงบอกหน่อยไหน
บอกข้า


ถามเหมี่ยงบอกหน่อยไข
คำหน่อย


ถามเหมี่ยงบอกหน่อยช้า
อยู่ได้รีบคำ

298
@ เหมี่ยงว่าบ่ใช่แล้ว
พระองค์


เหมี่ยงว่าบ่ใช่คง
แปลกแท้


เหมี่ยงว่าบ่ใช่งง
คุณท่าน


เหมี่ยงว่าบ่ใช่แล้
เหมี่ยงกล้าแข่งขัน

299
@ พนันใช่ไม่ใช่ท้า
ราชัน


พนันใช่ไม่ใช่มัน
พ่ายแล้ว


พนันใช่ไม่ใช่ผัน
โยนจุ่ม คลองแฮ


พนันใช่ไม่ใช่แคล้ว
จุ่มน้ำในคลอง

300
@ ตาลแน่กกนี่ข้า
อยู่เคียง


ตาลแน่กกนี่เถียง
บ่หย้าน


ตาลแน่กกนี่เมียง
มาเนิ่นนักแฮ


ตาลแน่กกนี่ใกล้
ที่บ้านข่อยเอง


@ เหมี่ยงว่าไม่ใช่ต้น
แลมา


เหมี่ยงว่าไม่ใช่นา
ยอดโน้น


เหมี่ยงว่าไม่ใช่หา
หลอกเล่น


เหมี่ยงว่าไม่ใช่ต้น
จักได้เห็นไกล


@ ถูกแบบเหมี่ยงว่าไว้
จริงเจียว


ถูกแบบเหมี่ยงว่าเขียว
ยอดไม้


ถูกแบบเหมี่ยงว่าเทียว
สูพ่าย


ถูกแบบเหมี่ยงว่าให้
มุดน้ำพ่ายมัน


ตอนที่ 31 ติช้างพระราชา 
พรานป่านำช้างเผือกงางามมาถวาย พระราชาและเสนาอมาตย์ไปชม พบว่าเป็นช้างลักษณะดี เป็นมงคล มีแต่คนชื่นชม ยกเว้นเสนาเหมี่ยงไม่พูดจาอะไร พระราชจึงถามเสนาเหมี่ยง เขาตอบว่า ช้างมันงามดี เสียอย่างคือตาตีบบ่สมตัวโตใหญ่ พระราชาหมดความเว้าโคลงกลบทตรีพจนบท  ลักษระเด่น แต่งโคลง 1 บท ให้อ่านได้ 3 บท โดย
บทที่ 1 อ่านตามที่แต่งไว้
บทที่ 2 อ่านบาทที่ 1 และบาทที่ 3 ตามปกติ แล้วอ่านบาทที่ 2 และ 4 
ย้อนกลับจากปลายบาท 
บทที่ 3 อ่านบาทที่ 1 และ 3 จากปลายบาทย้อน อีกสองบาทอ่านตามปกติ 


กลโคลงตรีพจนบท (โคลงสี่สุภาพ 1 บท สลับอ่านได้ 3 บท)


301
1พนพรานมอบช้างแปลก
งามกล


แก้มเผือกจนงามยล
เทพแต้ม


ที่เจ็ดซ่นซัดพ่น
เผือกผ่อง


ตาหนึ่งฝ้ายิ่งแย้ม
อีกพื้นหนึ่งขาว

302
2พนพรานมอบช้างแปลก
งามกล


แต้มเทพยลงามจน
เผือกแก้ม


ที่เจ็ดซ่นซัดพ่น
เผือกผ่อง


ขาวหนึ่งพื้นอีกแย้ม
ยิ่งฝ้าหนึ่งตา

303
3กลงามแปลกช้างมอบ
พรานพน


แก้มเผือกจนงามยล
เทพแต้ม


ผ่องเผือกพ่นซัดซ่น
เจ็ดที่


ตาหนึ่งฝ้ายิ่งแย้ม
อีกพื้นหนึ่งขาว





304
1ตามหางเผือกล้วนเล็บ
เลิศงาม


ห้อยหมากหามเผือกยาม
หย่อนย้อย


ครบครันท่านทรงผ่าน
ทานทอด


มาเกิดเจ้าคชน้อย
คู่บ้านแบ่งบุญ

305
2 ตามหางเผือกล้วนเล็บ
เลิศงาม


ย้อยหย่อนยามเผือกหาม
หมากห้อย


ครบครันท่านทรงผ่าน
ทานทอด


บุญแบ่งบ้านคู่น้อย
คชเจ้าเกิดมา

306
3 งามเลิศเล็บล้วนเผือก
หางตาม


ห้อยหมากหามเผือกยาม
หย่อนย้อย


ทอดหมากผ่านทรงท่าน
ครันครบ


มาเกิดเจ้าคชน้อย
คู่บ้านแบ่งบุญ





307
1 คนพ่อไปรับช้าง
เผือกพน


ช้างที่ชนชมมนต์
กล่าวอ้าง


เลิศยิ่งย่นยามก่น
งามยิ่ง


ยลยิ่งชมยอดช้าง
คู่บ้านคู่เมือง

308
2 คนพ่อไปรับช้าง
เผือกพน


อ้างกล่าวมนต์ชมชน
ที่ช้าง


เลิศยิ่งย่นยามก่น
งามยิ่ง


เมืองคู่บ้านคู่ช้าง
ยอดชมยิ่งยล

309
3 พนเผือกช้างรับไป
พ่อคน


ช้างที่ชนชมมนต์
กล่าวอ้าง


ยิ่งที่ก่นยามย่น
ยิ่งเลิศ


ยลยิ่งชมยอดช้าง
คู่บ้านคู่เมือง





310
1 มีชนชวนชื่นแท้
หัตถี


ได้คู่ศรีจักรี
เทพให้


เหมี่ยงควรถี่คำที่
ชมเหมี่ยง


มันติอ้างว่าช้าง
เนตรน้อยแต่โต

311
2 มีชนชวนชื่นแท้
หัตถี


ให้เทพรีจักศรี
คู่ได้


เหมี่ยงควรถี่คำที่
ชมเหมี่ยง


โตแต่น้อยเนตรช้าง
ว่าอ้างติมัน

312
3 ถีหัตแท้ชื่นชวน
ชนมี


ได้คู่ศรีจักรี
เทพให้


เหมี่ยงชมที่คำถี่
ควรเหมี่ยง


มันติอ้างว่าช้าง
เนตรน้อยแต่โต





313
1 พ่อยินคำติแล้ว
ขัดคอ


อ้ายเหมี่ยงพอมันบอ
ปากร้าย


มึงไปผ่อเผือกต่อ
หน่อยน่า


พลายเผือกอ้างบักอ้าย
เก่งต้องก่ำงา

314
2 พ่อยินคำติแล้ว
ขัดคอ


ร้ายปากบอมันพอ
เหมี่ยงอ้าย


มึงไปผ่อเผือกต่อ
หน่อยน่า


งาก่ำต้องเก่งอ้าย
บักอ้างเผือกพลาย

315
3 คอขัดแล้วติคำ
ยินพ่อ


อ้ายเหมี่ยงพอมันบอ
ปากร้าย


น่าเหมี่ยงต่อเผือกผ่อ
ไปมึง


พลายเผือกอ้างบักอ้าย
เก่งต้องก่ำงา

  ตอนที่ 32 หาช้างเผือกงาดำ 
เสนาเหมี่งติช้างพระราชา เลยถูกสั่งไปหาช้างเผือกงาดำมาถวายภายในสามวัน หาไม่ได้ จะถูกลงโทษ คนทั้งหลายชอบใจเสนาเหมี่ยงต้องโดนแน่ เสนาเหมี่ยงปวดสมอง เดินกลับบ้าน หิวแวะซื้อขนมกิน เขาทำด้วยเผือกแถมมีงาดำโรยด้วย ดีเลยคิดได้ ไปหาเผือกหัวโต ๆ ให้ช่าง แกะเป็นรูปช้างอย่างสวย สีขาวแถมเป็นเผือกจริง ๆ งาขาว ๆ แกก็เอางาดำมาแปะติดมองเห็นงาดำ ชัดเจน แล้วก็เอาปักไว้หัวเสาหน้าบ้านนั่นเอง เมื่อไปเฝ้าพระราชาถาม ก็ตอบว่าได้มาแล้ว เอาไว้ ที่บ้าน พระราชาใจร้อน ชวนเสนาอมาตย์ไปดู พบว่าเป้นช้างเผืกงาดำ ตามที่สั่ง เลยไม่รู้จัลงโทษ มันอย่างไร โคลงกลบท ไชยกังเวียร  ลักษณะเด่นคือ แต่่งโคลง โดยซ่อนคำให้อ่านคำเว้นคำ ไป-กลับ ได้คำครบ ตามฉันทลักษณ์   

โคลงกลอักษรไชยกังเวียร (สลับอักษรให้แก้เป็นโคลง)




316
เมืองพ่อช้างว่าติเหมี่ยงบัก



ไท้ขัดเคืองตีบตาใหญ่ ตัว



แลมันโทษคาดเรื่องหาสั่งเย็นตก



ดำงาช้างแบบให้เผือกคชหน่อยหา


ถอดเป็น
บักเหมี่ยงติว่าช้าง
พ่อเมือง


ตัวใหญ่ตาตีบเคือง
ขัดไท้


ตกเย็นสั่งหาเรื่อง
คาดโทษมันแล


หาหน่อยคชเผือกให้
แบบช้างงาดำ





317
แรงโทษแพ้เหมี่ยงบักมึงหาก



ต้มหมกแกงไปเอาขาดคอ



นาแลอื่นเป็นแปลงยากหมดหมาโยน



สารสื่อแล้วกราบก้มคำรับมาตย์อำ






ถอดเป็น
หากมึงบักเหมี่ยงแพ้
โทษแรง


คอขาดเอาไปแกง
หมกต้ม


โยนหมาหมดยากแปลง
เป็นอื่นแลนา


อำมาตย์รับคำก้ม
กราบแล้วสื่อสาร





318
แกหนาแล้วแน่ตายเหมี่ยงบัก



ล้นยากแถดำงาเผือกคช



ถวยแฮส่งวันแล้วสามอีกหาไป



ไหนแต่ได้จักพ้นยากมึนนั่งเหมี่ยง






ถอดเป็น
บักเหมี่ยงตายแน่แล้ว
หนาแก


คชเผือกงาดำแถ
ยากล้น


ไปหาอีกสามแล้ว
วันส่งถวยแฮ


เหมี่ยงนั่งมึนยากพ้น
จักได้แต่ไหน





319
เรือนกลับแล้วค่ำยามหมองปวด



ท้องแสบเหมือนดูเผือกทอดเขา



อยู่ใจเตือนคิดค่อยดูกิน



ดีโรยหน้าใส่จ้องดำงาทอดเือก






ถอดเป็น
ปวดหมองยามค่ำแล้ว
กลับเรือน


เขาทอดเผือกดูเหมือน
แสบท้อง


กินดูค่อยคิดเตือน
ใจอยู่


เือกทอดงาดำจ้อง
ใส่หน้าโรยดี





320
ใจสบายแล้วออกนึกกูฮา



แล้วจ่ายใหญ่หัวเผือกหน่อยขอ



นาแลรีบฉันไวดีห่อดำงา



เพลินเพลงร้องแอบแผ้วผ่องของสิ่งรับ






ถอดเป็น
ฮากูนึกออกแล้ว
สบายใจ


ขอหน่อยเผือกหัวใหญ่
จ่ายแล้ว


งาดำห่อดีไว
ฉันรีบแลนา


รับสิ่งของผ่องแผ้ว
แอบร้องเพลงเลิน





321
การจัดให้สังกลึงช่างพบ



แผ้วแเผือกสารพลายแบบรูปทำ



ง่ายแสนงานยางชุ่มงาตรง



งามงดแห้งติดแล้วโรยดำเม็ดงา






ถอดเป็น
แอบร้องเพลงเพลิน



พบช่างกลึงสังให้
จัดการ


ทำรูปแบบพลายสาร
แเผือกแผ้ว


ตรงงาชุ่มยางงาน
แสนง่าย


งาเม็ดดำโรยแล้ว
ติดแห้งงดงาม

322
เกลากลึงให้ช่างวานเผือกมอบ



ร้อยเรียบเอารับมอบส่งช่าง



ใหญ่เรือนเข้าเดินช่องเสาวาง



เมืองพ่อเท้ากราบถ้อยมีสามที่วัน






ถอดเป็น
มอบเผือกวานช่างให้
กลึงเกลา


ช่างส่งมอบรับเอา
เรียบร้อย


วางเสาช่องเดินเข้า
เรือนใหญ่


วันที่สามมีถ้อย
กราบเท้าพ่อเมือง





323
ดำงาเผือกช้างเจอหาข่อย



แท้เกียจกรรมดอกมาบ่จูง



อยู่จอฃจำเรือนที่เสาปัก



ดำงาช้างเือกแกงไปเมืองพ่อเชิญ






ถอดเป็น
ข่อยหาเจอช้างเผือก
งาดำ


จูงบ่มาดอกกรรม
เกียจแท้


ปักเสาที่เรือนจำ
จอฃอยู่


เชิญพ่อเมืองไปแกง
เือกช้างงาดำ





324
งงงุนเต้นตื่นออกหัวเหนือ



ได้รอดคงหยังทำห่าบัก



แลมันด่าขำทรงถามไถ่ถึงไป



ดำงาช้างเผือกไซร้1สั่งที่ตรง






ถอดเป็น
เหนือหัวออกตื่นเต้น
งุนงง


บักห่าทำหยังคง
รอดได้


ไปถึงไถ่ถามทรง
ขำด่ามันแล


ตรงที่สั่ง1ไซร้
เผือกช้างงาดำ





325
มันหัวห่าได้จนตายรอด



ช้างเผือกสรรค์คชเป็นเผือกกลึง



เหมี่ยงบักขันงาพอกดำงา



ใดฉันได้โทษล้างหักคิดช่างมึง






ถอดเป็น
รอดตายจนได้ห่า
หัวมัน


กลึงเผือกเป็นคชสรรค์
เผือกช้าง


งาดำพอกงาขัน
บักเหมี่ยง


มึงช่างคิดหักล้าง
โทษได้ฉันใด





326
เมืองพ่อท่านเจ้าคุณใจเย็น



น้อยหนึ่งเคืองกูทำเหมี่ยงบัก



ร่อหัวเปลืองกูหลอกมันเดี๋ยว



ลองมึงให้หนักสร้อยมีไปต่อวัน






ถอดเป็น
เย็นใจคุณเจ้าท่าน
พ่อเมือง


บักเหมี่ยงทำกูเคือง
หนึ่งน้อย


เดี๋ยวมันหลอกกูเปลือง
หัวร่อ


วันต่อไปมีสร้อย
หนักให้มึงลอง


ตอนที่ 33 ให้หาม้าสีฟ้า 
พระราชาเอาโทษเรื่องช้างเผือกงาดำไม่ได้ ก็หาเรื่องใหม่ให้เหมี่ยงทำ ในเวลาสามวันให้ไปหาม้า สีฟ้าตัวเป็น ๆขี่ได้วิ่ได้มาตัวหนึ่ง ถ้าทำไม่ได้ตาย เสนาอมาตย์ชอบใจ เสนาเหมี่ยงตายแน่คราวนี้ เหมี่ยงเที่ยวไปตามคอกม้าต่าง ๆ ที่สุดได้ม้าสง่างามแข็งแรงสีดำสนิท ซื้อมาราคาแพง เอามาบ้าน เลี้ยงดูอย่างดี จนถึงกลางคืนเดือนข้ามแรม มิดสนิท ต้องใช้ไต้ส่องทางไปเฝ้าพระราชา จูงม้า ไปผู้ไว้หน้าวัง แล้วเข้าไปทูลพระราชา พระราชาพร้มหมู่เสนามาดู เห็นม้าสีดำก็หัวเราะ ด่าเสนา เหมี่ยงว่านี่มันม้าดำ ไม่ใช่สีฟ้า เสนาเหมี่ยงชี้ให้ทุกคนดูท้องฟ้าแล้วถามว่า ฟ้า สีอะไร ทุกคนตอบ สีดำ เหมี่ยงสรุปว่า ฟ้ากับม้าสีเดียวกัน เชิญขี่เล่นได้ พระราชาขำไม่ออก เอาผิดมันไม่ได้อีกโคลงกลบท หิ่งห้อยชมสวน  ลักษณะเด่นคือ กำหนดให้ใช้คำกระทู้เดี่ยว นำทุกบาท ตัว อย่างกระทู้ นิ่ง นึก ตรึก สวาท และให้ซ้ำคำกระทู้ในตำแหน่งคำที่ 4ของบาท  


กลโคลง หิ่งห้อยชมสวน


327
@นิ่งรักหักนิ่งร้อน
อารมณ์


นึกรักหักนึกระทมx
เทวศเศร้า


ตรึกรักหักตรึกกรม
กรอมจิต


สวาทรักหักสวาทเร้า
เทวศร้อนระทมทรวง

328
@คิดยากยิ่งคิดตื้อ
ฉันใด


หนักยากยิ่งหนักไหน
มิ่งม้า


ปวดยากยิ่งปวดใจ
หนักหน่วงแลนา


เจ็บยากยิ่งเจ็บล้า
อ่อนไร้เรี่ยวแรง

329
@จักเที่ยวเสาะจักได้
มันมี ฤๅแล


ทำเที่ยวเสาะทำพลี
กราบไหว้


ไฉนเที่ยวเสาะไฉนดี
ยากยิ่ง


หนอเที่ยวเสาะหนอได้
ย่อมได้คงมี

330
@ตรึกถามไถ่ตรึกถ้วน
ยังงง


กูถามไถ่กูคง
จักรู้


จักถามไถ่จักผจง
จนรอดแลนา


พ่ายถามไถ่พ่ายสู้
จักสู้เสาะแสวง

331
@ครุ่นตรึกอยู่ครุ่นค้าง
คาใจ


คิดตรึกอยู่คิดไป
ตรวจบ้าน


ค่อนตรึกอยู่ค่อนใคร
มีอยู่


คืนตรึกอยู่คืนคร้าน
จักช้าอยู่ใย

332
@เดินเที่ยวเสาะเดินตาม
คอกเขา


แรมเที่ยวเสาะแรมเรา
ใคร่ได้


ถามเที่ยวเสาะถามเงา
อัศวะ


สอดเที่ยวเสาะสอดไว้
อยากซื้ออาชา

333
@ฟ้าเมื่อค่ำฟ้ามืด
ยามมอง


มิดเมื่อค่ำมิดตรอง…
ที่แท้


เดือนเมื่อค่ำเดือนครอง
ดำมืดแลนา


แรมเมื่อค่ำแรมแก้
ออกแล้วสีนิล

334
@ขี่เที่ยวท่องขี่ม้า
สีดำ


ม้าเที่ยวท่องม้านำ
ท่องฟ้า


คืนเที่ยวท่องคืนทำ
สีมืดแลนา


มืดเที่ยวท่องมืดม้า
เทียบฟ้าดำนิล

335
@มุ่งเสาะสืบมุ่งบ้าน
ตำบล


เลือกเสาะสืบเลือกคน
ที่รู้


ม้าเสาะสืบม้าสน
สีมืด


มืดเสาะสืบมืดผู้
เลือกให้สีดำ

336
@ม้าท่านพบม้าแกร่ง
นิลงาม


ก่ำท่านพบก่ำตาม
แต่งแต้ม


เหมี่ยงท่านพบเหมี่ยงถาม…
ชอบยิ่ง


ชอบท่านพบชอบแย้ม
เสาะซื้อเอามา

337
@จัดเร่งรัดจัดม้า
ควบทรง


แต่งเร่งรัดแต่งผจง
เรียบร้อย


พรักเร่งรัดพรักพงษ์
พาหะเทพแฮ


พร้อมเร่งรัดพร้อมสร้อย
แต่งสร้อยอาชา

338
@กราบเรื่องเสร็จกราบเท้า
ราชา


พ่อเรื่องเสร็จพ่อมา
ส่องได้


หลวงเรื่องเสร็จหลวงหา
ยากยิ่ง


รู้เรื่องเสร็จรู้ไซร้
แน่แท้ยากหา

339
@พ่อแปลกนักพ่อด้น
มาพลัน


เห็นแปลกนักเห็นพลัน
มืดม้า


ม้าแปลกนักม้ามัน
ดำยิ่ง


สีแปลกนักสีฟ้า
แบบนี้หรือแก

340
@เหมี่ยงกราบทราบเหมี่ยงได้
รายงาน


ทูลกราบทราบทูลการ
โปรดจ้อง


ส่องกราบทราบส่องนาน
ดำโน่น


ฟ้ากราบทราบฟ้าต้อง
มืดฟ้าค่ำคืน

341
@ม้าก่ำมืดม้านี่
ดำนิล


สีก่ำมืดสีศิลป์
ดั่งจ้อง


ดั่งก่ำมืดดั่งยิน
ยามค่ำแลนา


ฟ้าก่ำมืดฟ้าต้อง
มืดม้าดุจกัน

342
@หลุดรอดอีกหลุดแล้ว……
ราชัน


โทษรอดอีกโทษขัน
เหมี่ยงบ้า


เหมี่ยงรอดอีกเหมี่ยงมัน
คิดเก่ง


น้อยรอดอีกน้อยกล้า
เก่งกล้าชาญเชาวน์




ตอนที่  34 เอาปัญญาไว้ไส 
พระราชาชื่นชมที่เหมี่ยงเอาตัวรอด แก้ปัญหาเฉพาะหน้าเก่ง แกล่งถามว่า แกเอาปัญญาไว้ ไหน ไม่เห็นเลย เสนาเหมี่ยงรู้พญาพูดเล่น เลยตอบว่าเก็บรักษาไว้ที่บ้าน พญาหัวเราะ บอกว่า วันหลังเอามาแจกคนอื่นบ้าง จะได้ฉลาดมากขึ้น โคลงกลบทสะทกสายไหม แบบอย่างจากโคลงปทุมสังกา นิราศหริภุญชัย
ลักษณะเด่นคือ เป็นโคลงสี่สุภาพที่กำหนดให้คำปลายวรรค เป็นคำสัมผัส
พยัญชนะและสระในคำเดียวกัน เช่น ใน---ไน่ ไว--ไว้ ปกติเป็นคำที่ 5---7 


กลโคลง สะทกสายไหม


343
@ ราชาชมชื่นแท้
เหมี่ยงแถ


มันมุดเก่งนักแก
เก่งแก้


จักคิดเงื่อนปมแข
สักแค่นิดแล


เองซ่อนปัญญาแล้
เก็บไว้ไหนแล

344
@ พระคุณเบาโทษข้า
บ่คา


เพียงข่อยคิดปัญญา
รากหญ้า


มากมีท่านครูบา
หนักบ่าแลนา


เก็บที่เรือนเนิ่นช้า
บ่ได้ปึ่งชา

345
@ พูดเล่นเป็นเรื่องไท้…
ชอบหทัย


ขอแบ่งหน่อยเป็นไร
ยากไร้


เสนาหมู่มากใส
อยากใส่นักแล


วานแจกเขาจักได้
อยากรู้ฉันใด

346
@ บักเหมี่ยงจำรับถ้อย
มิถอย


คิดหนักจับแตนคอย
เคลื่อนคล้อย


ใส่กระบอกปิดรอย
มิร่อยหรอแฮ


สิบสี่บอกมันห้อย
ผูกไว้ปิดฮอย

347
@ ถัดมายามเฝ้ายื่น
ส่งยืน


แจกจ่ายสนมคืน
ครึกครื้น


ดีใจแอบดมหืน
เหม็นหื่น


โดนต่อยปากบวมปื้น
ดั่งโป้งถูกปืน

348
@ วีดวีดเอะอะโอ้ย
โอดโอย


วายวุ่นปานถูกโบย
ต่างโบ้ย


หมากเหมี่ยงข่มเหงโหย…
หมากโห่ย


ฟ้องพ่อเมืองมาโว้ย
รีบเข้าอย่าโวย

349
@ พญาเห็นต่อหน้า
นั่นหนา


มันเก่งมีปัญญา
ต่ำหญ้า


รังแกขมคนหา
หมากห่า


ลงโทษถึงตายบ้า
แปลกเพี้ยนครูบา

350
@ ขังคุกมดสุดท้าย
ขอทาย


ดับแน่มดเรียงราย
ยิ่งร้าย


ชั่วโมงหนึ่งลองคลาย
ออกค่าย


หากรอดละโทษฮ้าย
ปลดให้ผิดหาย

351
@ สะใจทุกผู้ร้อง
รับรอง


ตายแน่หมากเหมี่ยงปอง
ยากป้อง


มดกัดครูเดียวสยอง
จักย่อง หลบฤๅ


มีแต่ตายจดจ้อง
ป่าช้าจับจอง

ตอนที่ 35 เซียงเหมี่ยงติดคุกมด 
สาวสนมโดนแตนต่อยตาตูบปากบวม ฟ้องเอาผิดเสนาเหมี่ยงแกล้งเขา พระราชาเห็นอยู่ ซื้ออ้อยที่เขาปอกเปลือกแล้วมาให้ ผู้คุมถามบอกจะเอาไปรองนั่ง หิวน้ำก็จะได้ดูดกิน เขา ปล่อยให้เอาเขข้าไปได้ เหมี่ยงหักอ้อย 4 ท่อน โยนไป มุม 4 มุม มดได้กลิ่น แห่ไปรุมกินอ้อย แกกัดกินอ้อย โยนชานอ้อยไปกองที่ 4 มุม เพิ่มเรื่อย ๆ แต่มดก็ยิ่งเพิ่มมากขึ้น ๆ ไม่มีมดสนใจ เสนาเหมี่ยงเลย จนถึงเวลามารับตัว พระราชาไม่เห็นมันเป็นอะไร เพราะพกอ้อยไปด้วย จึง ประกาศ ต่อไปห้ามนักโทษนำอ้อยเข้าคุกมด แต่งด้วยโคลงกลบทบัวบานกลีบขยาย แบบโคลงพระยาตรัง ลักษณะเด่นคือ แต่งโคลงกระทู้ ยืน 2 คำ จนจบเนื้อหา 


กลโคลง บัวบานกลีบขยาย


352
@ พระเดชขอช่วยด้วย
เกินไป


พระเดชเหมี่ยงวางภัย
พวกข้า


พระเดชต่อแตนใน
เหล็กทิ่มปวดแฮ


พระเดชลงโทษบ้า
เหมี่ยงบอ

353
@ พระเดชปากกับแก้ม
ปวดบวม


พระเดช ข่าปวดพอ
จักบ้า


พระเดชนี่นัยน์พวม
จักปิดแลนา


พระเดชโทษใช่น้อย
ตัดหำ

354
@ พระเดชอกขะน้อย
ต่อตี


พระเดชบวมพองดำ
เลือดห้อ


พระเดชเจ็บใจมี
ทุกข์ยิ่ง


พระเดชโทษมันล้อ
คุกเลย

355
@ พระเดชเขาร่ำร้อง
ลงทัฑณ์


พระเดชเหมี่ยงยังเฉย
กลั่นแกล้ง


พระเดชบ่อยนักมัน
ชอบข่ม


พระเดชผิดโจ่งแจ้ง
โทษจอง

356
@ พระเดชรับทราบถ้วน
ทุกประการ


พระเดชทรงตริตรอง
เหมี่ยงแท้


พระเดชข่มเหงพาล
ไปทั่ว


พระเดชยากจักแก้
คุกแล

357
@ พระเดชคุกมดนั่น
จึงควร


พระเดชนำไปแถ
คุกนั้น


พระเดชหนึ่งโมงทวน
ดูใหม่


พระเดชบ่ตายกั้น
ปล่อยไป

358
@ พระเดชคุกแห่งนี้
โหดหลาย


พระเดชมดคันไฟ
มากล้น


พระเดชมดง่ามยาย
ยังทั่ว


พระเดชตายแน่พ้น
ยากเย็น

359
@ พระเดชเหมี่ยงอยากอ้อยไปกิน



พระเดชมอบมันเป็น
ก่อนม้วย


พระเดชรีบไปยิน
เขาปล่อยมดแฮ


พระเดชอ้อยมอบด้วย
ดับมัน

360
@ พระเดชเหมี่ยงรอบรู้
ปัญญา


พระเดชเขาส่งทัน
แวดล้อม


พระเดชมดขวยตา
สอดส่อง


พระเดชมากมดอ้อม
สี่มุม

361
@ พระเดชมันหักอ้อย
โยนไป


พระเดชสี่กองคุม
อย่าล้ำ


พระเดชกิดกินใย
ชานห่อ


พระเดชโยนเติมซ้ำ
ก่อกอง

362
@ พระเดชมดกับอ้อย
เริงรมย์


พระเดชคนมิมอง
มดกล้า


พระเดชแย่งกินสม
ใครเก่ง


พระเดชไต่บ่ช้า
มืดมัว

363
@ พระเดชผัดผ่านพ้น
ชั่วโมง


พระเดชรับศพตัว
อิ่มอ้อย


พระเดชบ่ตายโลง
ดายปล่าว


พระเดชละโทษป้อย
ด่ามัน

ตอนที่ 36 เก็บหมากพริก 
พระราชาเสด็จประพาสอุทยาน ผู้ตามเสด็จจำนวนมาก ต่างชมนก ชมไม้ที่สวยงาม น่าชม พระราชาเล่นกีฬาตีคลีกับเสนาอมาตย์ เหมี่ยงเป็นกองเชียร์ พญาตีแม่น กองเชียร์ดังลิ่นเว้น เหมี่ยง เงียบ พระราชาตีพลาด เหมี่ยงปรบมือ พญาก็สังเกตเห็นจำได้ มีโอกาสจะเอาคืนมัน พพักอาหารเที่ยงพญาอยากกินน้ำพริกแมงดา พริกสดไม่มี ให้คนไปเก็บจากสวนของอุทยาน คนถูกใช้คือเสนาเหมี่ยง แกไปเดินหาพริกหล่นเพื่อจะเก็บไม่ได้ เสยเวานาน จึงกลับมารายงาน พญาโกรธแต่โทษมันไม่ได้เพราะสั่งไม่ชัดเอง จึงให้คนใหม่ไปเก็บจึงได้กินน้ำพริกแมงดา โคลงกลบทพวงแก้วกุดั่น ให้แต่งโดย มีคำซ้ำ 1 คำ ทุกบาท โดยอยู่ตำแหน่งไหนก็ได้ ต่อเนื่องไปจนจบเนื้อหา



กลโคลง พวงแก้วกุดั่น


364
@ พระเสด็จประพาสต้น
อุทยาน


สนมหมู่อำมาตย์หาญ
อีกด้วย


ทรงเรื่อพระสำราญ
เริงรื่น


ช่วนชื่นชมบึงห้วย
พระชี้เชิญชม

365
@ พระสนมชมน่านน้ำ
บัวบาน


จอกจับพระไขขาน
ช่วยชี้


พระเอ่ยนั่นดอกจาน
เขาเรียก กวาว แฮ


งามยิ่งพระเอ่ยนี้
ใช่แล้วทองกวาว

366
@ พระศรีคราวขบเคี้ยว
ปากแดง


เสกพระศอเสาะแสวง
สอดสร้อย


มะลิสอดกรองแฝง
พระเอกรักแฮ


พุดพระรองแต่น้อย
พุ่มสร้อยสอดงาม

367
@ มาลัยยามพระได้
ปรีดา


พระเมื่อยพักสักครา
เมื่อฟื้น


อยางลองเล่นกีฬา
พระสั่ง


มาเล่นคลีอยากฟื้น
อยากกู้พระพลัง

368
@ ฟังพระชมย่านน้ำ
ชลธาร


ปลาบู่ปลากดลาน
พระชี้


ปลากาต่างหมอตาล
พระว่า


กระดี่กระดากหลี้
หลบหน้าพระนำ

369
@ ขำดุกชวนช่อนชู้
พระแล


ปลาหลดหลุดจากแห
พระยิ้ม


พระเห็นว่ายเป็นแพ
ปลาสลิด


ชมนกหน่อยกรุมกริ้ม
พระท้วงนกอะไร

370
@ ไหนสนมทูลพระนั้น
นกเขา


เคียงคู่เคลียคลอเนาว์
พระอ้าง


นกแขกแอบชิดเบา
พระว่า


จิจาบจับดอกต้าง
นกไส้พระชม

361
@ ภิรมย์พระหยุดยั้ง
ศาลา


พักก่อนตีคลีมา
พระอ้าง


อำมาตย์จัดเตรียมหา
พระสั่ง


ของเล่นจำเป็นข้าง
พระต้องตีคลี

362
@ มีคำพระเอ่ยอ้าง
อยากนอน


พักครู่พระจักจร
เล่นขว้าง


ตีคลีพระชอบวอน
เขาเล่นกันนา


เขาว่าพระเก่งอ้าง
จักสู้ไหวฤๅ

363
@ พระถือลูกแข่งเข้า
สู่สนาม


เจ็ดแบ่งสองฝ่ายยาม
พระแจ้ง


พระตีแม่นเชียร์ตาม
กันทั่ว


พระพลาดหนึ่งเสียงแกล้ง
โห่ให้เหมี่ยงเอง

364
@ จบพระเล็งอยากได้
เครื่องเสวย


พริกอ่อนพระว่าเคย
อร่อยลิ้น


หมากเหมี่ยงพระว่าเลย
มึงเก็บมาแฮ


มันรีบไปหาสิ้น
บ่ได้พระคอย

365
@ กลับค่อยทูลพระอ้าง
บ่มี


พริกหล่นตามพระที่
สั่งไว้


มากพริกอยู่กิ่งดี
พระเบื่อมันแฮ


มึงเลี่ยงอีกแล้วไอ้
พระห้ามอยากตี

ตอนที่ 37 ติเฮือนพระราชา 
พระราชาสร้างวังใหม่ สวยงามมาก แต่เสนาอำมาตย์ชื่นชมซะเลอเลิศ จนฟังแล้วงาม กว่าวิมานเทพยดา จนเสนาเหมี่ยงหมั่นใส้ เลยพลั้งปากว่า มันก็เหมือนบ้านเรือนทั่วไปแหละ เขาเรียกเรือนตาย เขาฟ้องพญาโกรธ เลยสั่งว่างั้นมึงสร้างเรือนเป็นให้กูดูหน่อย เสนาเหมี่ยง เกณฑ์คนไปหาวัสดุก่อสร้างมาครบแล้วก็ลงมือสร้างไว้กลางสระน้ำ ตกแต่งสระด้วยไม้น้ำนานา ชนิด เอาที่มันมีดอกมาปลูก แค่บัวเจ็ดสีก็ละลานตาแล้ว พระราชาทราบข่าวอยากมาดู แต่ เหมี่ยงบอกยังไม่เรียบร้อย เหมือนชิงช้า คนไม่ระวัง แค่ซวนเซตกใจ เวลาเดินเสียงไม้ไผ่ดังระงมยังกะเสียงนกร้อง เอา กะเหมี่ยงซิ ตัวบ้านเหมือนกัน เป็นบ้านสร้างบนทุ่น โยกเยกไปมาได้ เสียงพื้นไม้ออดแอด ๆ ดังยังกะเสียงดนตรี เวลาเหยี่ยบ ยุบลงและดันขึ้นเมื่อผ่านไป คนเดินไม่ระวังหกล้มได้ เสร็จ แล้วมันก็แจ้งให้พระราชเสด็จไปดู แต่งด้วยโคลงกลบทเก็บบาท เป็นโคลงสี่สุภาพ กำหนดให้แต่งใช้สองคำท้ายบาท ไปเป็นสองคำแรกบาทถัดไป



กลโคลง เก็บบาท


366
@ ราชารับสั่งสร้าง
วังใหม่


วังใหม่งามพิไล
กล่าวอ้าง


กล่าวอ้างดั่งเทพไท
เสกช่วยแลนา


เสกช่วยงดงามสล้าง
แซ่ซร้องคนชม

367
@ เสนาอมาตย์ได้
ยลเยี่ยม


ยลเยี่ยมกล่าวชมเทียม
ทิพย์แท้


ทิพย์แท้นี่พระเตรียม
บุญมากแลนา


บุญมากส่งผลแล้
จึ่งได้วิมานงาม

368
@ เซ็งแซ่คนอ้างเอ่ย
ควรค่า


ควรค่าบุญราชา
มากล้น


มากล้นประจักษ์ตา
ชวนชื่นชมแฮ


ชวนชื่นบุญพระพ้น
จักอ้างประมาณ

369
@ คุณเหมี่ยงนึกหมั่นใส้
เฉยอยู่


เฉยอยู่ราชาดู
แปลกแท้


แปลกแท้เหมี่ยงยินหู
ไหมเล่า


ไหมเล่าคนอื่นแล้
ต่างร้องชมเชย

370
@ กราบทูลพระบาทจ้อม
จอมจักร


จอมจักรคนเขาทัก
ชอบแล้ว


ชอบแล้วยกยอจัก
มิผิดแลนา


มิผิดเพียงหลอกแห้ว
คลาดแคล้วเท็จจริง

371
@ อันเรือนคนก่อสร้าง
ส่วนมาก


ส่วนมากเรือนตายหาก
จัดได้


จัดได้บ่เคยยาก
มีอยู่ทั่วแฮ


มีอยู่ยากจักได้
ก่อสร้างเรือนเป็น

372
@ ราชานึกหมั่นใส้
หมากเหมี่ยง


หมากเหมี่ยงกูบ่เถียง
อยากรู้


อยากรู้นั่นบักเซียง
มึเก่ง


มึเก่งเรือนเป็นสู้
ก่อให้กูชม

373
@ เวรจริงปากแกว่งใกล้
คอขาด


คอขาดจริงหากพลาด
บ่สร้าง


บ่สร้างค่อยคิดมาด
ลองก่อนพระเอย


ลองก่อนคงมิร้าง
จักได้เรือนเป็น

374
@ อุปกรณ์งานก่อสร้าง
เตรียมเร่ง


เตรียมเร่งหาคนเก่ง
แต่งบ้าน


แต่งบ้านกลางสระเล็ง
เอาแน่


เอาแน่แพไผ่ร้าน
ปักไม้ตรึงแนว

375
@ สะพานมวลไผ่ล้วน
รีบเร่ง


รีบเร่งสูงกลางเล็ง
ต่ำช้าง


ต่ำช้างย่ำยุบเกรง
จักคว่ำเทียวนา


จักคว่ำหกล้มอ้าง
แบบนี้บ่ตาย

376
@ บนเรือนยามย่ำร้อง
ออดแอด


ออดแอดปานปากแผด
ร่ำร้อง


ร่ำร้องยิ่งยุบแวด
วายวุ่น


วายวุ่นโคลงเคลงต้อง
ค่อยย้ายย่องเดิน

377
@ ในธารบัวหลากล้วน
บานเบ่ง


บานเบ่งหมากเหมี่ยงเก่ง
เสาะได้


เสาะได้ปลูกเต็มเล็ง
ลานหลากแลนา


ลานหลากเสร็จจนได้
กราบเท้าเชิญชม

378
@ ราชาอำมาตย์พร้อม
เยือนเยียมเรือนนา


เยือนเยียมเรือนเป็นเทียม
เหมี่ยงอ้าง


เหมี่ยงอ้างย่องเดินเตรียม
เกร็งจักหล่มแล


เกร็งจักหกสาวบ้าง
หล่มกลิ้งเฮฮา

379
@ ถึงเรือนออดแอดอ้าง
แปลกนัก


แปลกนักดังนกกวัก
กู่ร้อง


กู่ร้องนกทกทัก
ฟังเล่น


ฟังเล่นเดินหล่มจ้อง
จักล้มเวียนหัว

380
@ พระยาบอกบ้ามาก
เรือนนี่


เรือนนี่กระดกที
แทบล้ม


แทบล้มออดแอดผี
มันหลอก


มันหลอกเรือนเป็นต้ม
หลอกต้มกูฤๅ

381
@ เหมี่ยงว่าดุกดิกได้
เป็นแน่


เป็นแน่เรือนเป็นแล
อย่างนี้


อย่างนี้บ่ตายแพ
พาโยกเยกนา


พาโยกขอกราบชี้
นี่แล้วเรือนเป็น


ตอนที่ 38 ไก่กะโต๊ก 
พระราชาและเสนาอมาตย์ ไปเยี่ยมเรือนเป็นเซียงเหมี่ยง หกล้มเจ็บปวดทั่วหน้ากัน เลยปรึกษา หาทางเอาคืนเซียงเหมี่ยง วันต่อมาพระราชเสด็จประพาสอุทยาน ให้เสนาอมาตย์และสนมเล่น น้ำกันตามสบาย เล่นนานพอสมควรแล้วพระราชาเลยให้เล่นไก่ออกไข่ หากใครออกไข่ได้ให้ ร้อง กระต๊าก ๆ ทุกคนตกลงเล่น ไม่นานก็มีคน กระต๊าก ๆ แล้วนำไข่ไปถวายพระราชา เขาทำได้ ทุกคน เพราะแอบหาไข่มาซ่อนไว้ก่อนแล้ว ส่วนเสนาเหมี่ยงงง กลัวถูกลงโทษ เลยดำน้ำไปโผล่ ด้านหลังคนอื่น เกาะก่ายหลังเขาแล้วร้อย กระโต๊ก ๆ โดยเฉพาะผู้หญิงเกาะนานหน่อย พระราชา ถามหาไข่ เหมี่ยงตอบว่าตนเป็นไก่ตัวผู้มีหน้าที่ ทำให้ตัวเมียไข่ ไม่มีไข่เองหรอก พระราชาขำ มันช่างแถไปจนได้ เลยลงโทษเหมี่ยงไม่ได้ โคลงกลบทรักร้อยเด่นคือเป็นโคลงดั้น กำหนดใช้คำที่เป็นคำยมกในทุกบาท ตำแหน่ง คำที่ 2-4 ตามเหมาะสม (คล้ายธงนำริ้ว ซ้ำสองแสนง รักร้อย)



                            กลโคลงรักร้อย



382
@ เจ็บใจใจเจ็บเจ้า
เหมี่ยงมัน


ไปเยี่ยมเรือนเรือนผัน
โยกล้ม


เจ็บปวดปวดเคล็ดกัน
ทุกท่านแลนา


หาเล่ห์เล่ห์อยากต้ม
เหมี่ยงให้อับอาย

383
@ วันหนึ่งหนึ่งเสด็จด้าน
อุทยาน


อำมาตย์ต่างต่างปาน
แห่ห้อม


สาวกลุ่มกลุ่มนงราม
ตามแห่


อยากเที่ยวเที่ยวแวดล้อม
ท่านผู้ครองเมือง

384
@ องค์ท่านท่านสั่งให้
ลุยธาร


จงเล่นเล่นสำราญ
ทั่วถ้วน


ลางว่ายว่ายวนวาน
อาบเล่น


ลางผุดดำดำล้วน
แอบแกล้งสาวสนม

385
@ มีแผนแผนจักแกล้ง
เหมี่ยงชัย


คนอืนอื่นทราบนัย
ก่อนแล้ว


รับสั่งสั่งเปลี่ยนไว
เกมอื่น


เป็นไก่ไข่ไข่แจ้ว
โก่งร้อนบอกมา

386
@ กะต๊ากต๊ากไข่แล้ว
ส่งมา


ไข่ทั่วทั่วกันหนา
อย่าแกล้ง


คนบ่บ่ไข่ถ้า
บกพร่อง


ลงโทษโทษจึ่งแจ้ง
บอกแล้วเล่นเลย

387
@ ไก่ธารธารเล่นน้ำ
ผุดดำ


ลางโผล่โผล่ไข่กำ
อวดอ้าง


คอโก่งโก่งกระทำ
ต๊ากค่ะ


ไข่ส่งส่งมอบข้าง
ท่านท้าวยินดี

388
@ ไก่สาวสาวไข่ถ้วน
ทุกนาง


ไก่แก่แก่ท่าทาง
ไข่ล้วน


ไก่เหมี่ยงเหมี่ยงมึนคราง
ตายแน่ กูนา


ดำดิ่งดิ่งโอบถ้วน
ไก่น้อยนางสนม

389
@ กะโต๊กโต๊กเหมี่ยงร้อง
พัวพัน


มันหยอกหยอกสาวสรร
เล่นน้ำ


จนเหนื่อยเหนื่อยหยุดพลัน
ทูลท่าน


ไข่บ่บ่มีซ้ำ
ข่าน้อยบ่มี

390
@ ราชาเสร็จเสร็จแล้ว
ล่ะแก


ออกไข่ไข่ยากแถ
เที่ยวนี้


รับโทษโทษโดยดี
บักเหมี่ยง


เหมี่ยงว่าว่าข่อยชี้
บอกได้เหตุผล

391
@ ข่อยมิมิรู้เรื่อง
เกมไข่


คงช่วยช่วยเขาไป
ช้ดแล้ว


ไก่นั่นนั่นเซิงไง
จึงตกไข่แล


ข่อยทับทับจ้อแจ้ว
จึ่งร้องโต๊กโต๊ก

392
@ ข่อยเป็นเป็นไก่ผู้
นี่นา


ออกไข่ไข่เป็นหรา
แบบนี้


จึไม่ไม่มีมา
ครับท่าน


เออเก่งเก่งมึงชี้
ย่อมได้สมควร

393
@ รอดตัวตัวอีกครั้ง
หมากเหมี่ยง


คนอื่นอื่นจำเรียง
ฝากไว้


มีอีกอีกใช่เพียง
หลอกเล่น


หนักกว่ากว่านี้ไซร้
เหมี่ยงเจ้าจักเจอ


ตอนที่ 39 ผ้าลายตีนแต้ม 
พ่อค้าต่างเมืองเอาผ้าทอลายหมี่ ลายแต้มมาขาย ล้วนแต่งดงาม เล่าลือกันทั่วเมือง มีอำมาตย์ ผู้ชานญการทอผ้าคนหนึ่งบอก ผ้าลายงามทีสุดต้องเป็นผ้าลายตีนแต้ม ทอกันเอง ลายเอียวผืนเดียว ทุกคนเห็นด้วย รวมทั้งพระราชา ให้คนเอาผ้าตืนแต้มออกมาอวด งดงามมาก พระราชคิดออกจะ แกล้งเซียงเหมี่ยง เลยบอกว่าอยากได้ผ้าแบบนี้อีกซักผืน สาม วนัเสนาเหมี่ยงเอามาให้หน่อย ไม่งั้นถือว่าไม่ยินดีรับคำสั่ง มีโทษ เสนาเหมี่ยงไปตระเวนทั่วเมือง กลับมามือเปล่า ครบ 3 วันเข้าเฝ้า ระราชาถามหาผ้า เหมี่ยงตอบว่าไม่มีดอก ผ้าลายที่ใช้ตืนแต้ม มีแต่ผ้าใช้มือแต้ม แม่แต่ผ้าพระองค์ ก็ไม่ผ้าตีนแต้ม คำสั่งไม่ถูกต้อง หาไม่มีดอกขอรับ โคลงกลบทสิงโตเล่นหาง แต่งเป็นโคลงดั้น กำหนดให้คำที่ 4-5 สัมผัสสระ 


 กลโคลงสิงโตเล่นหาง


394
@ ยังมีพ่อค้ามา
จ่ายขาย


แพรยิ่งงามลายสาย
แจ่มแจ้ง


มากมีหมู่ชายหมาย
ของฝาก เมียแฮ


คุยแข่งกันแย้งแสร้ง
ปวดยิ้มอวดคุย

395
@ ราชาหยิบผ้ามา
อวดเขา


ตืนจกตีนเงาเอา
ที่แย้ม


ผืนเดียวนี่เราเมา
ชอบชื่น ชมแฮ


ยอดเยี่ยมตีนแต้มแอ้ม
หนึ่งแท้ในจักรวาล

396
@ เสนาเซ็งแซ่แท้
พระองค์


งามเลิศงามงงคง
เลิศแล้ว


ผืนเดียวเสื่อมลงปลง
ทุกข์ท่วมแลนา


มีเพิ่มหนึงแววแก้ว
ดั่งแก้วมงคล

397
@ ราชันชอบอย่างอ้าง
เออดี


วานเหมี่ยงหามีสี
อย่างนั้น


ผืนเดียวทุกทีตี
ความเก่ง แลนา


สามนับคืนวันสั้น
อย่างแต้มตีนนา

398
@ ปวดหัวอีกแล้วแห้ว
หนอกรรม


เดินทั่วคนทำขำ
ยากเจ้า


สามเดือนใช่จำนำ
ทอเสร็จ ไหวแฮ


ทอบ่ทันเขาเศร้า
บ่ได้ดอกนาย

399
@ ตายจริงตายแน่แท้
หมดทาง


มือก่ายหัวลางพลาง
นึกได้


คลายใจหลับพลางวาง
ใจอยู่


คงจักล่วงไปไซร้
บ่ต้องโทษทัณฑ์

400
@ รีบมาคุกเข่าเฝ้า
รายงาน


หาหมดทุกบ้านขาน
แบบแต้มโดยตีน


ทอมือต่างชาญวาน
ทอแบบ ตีนแฮ


เขาว่ายากจักแย้ม
แบบแต้มโดยตีน

401
@ ราชันนึ่งอึ้งตลึง
มันคิด


เสียท่ามันติดจิต
ขุ่นข้อง


คงมีใหม่ปิดมิด
ทางหลุด


เออผ่อนมิต้องร้อง
ปล่อยให้ก่อนเอ็ง



ตอนที่ 40 ตั๋วเบิ่งดากสมภาร 
หน้าร้อนเดือนเมษายนใกล้สงกรานต์ มะม่วงวัดต้นหนึ่งดกมาก กำลังน่าเด็ดมากินส้ม แต่หลวงตา หวงมากใครขอก็ไม่ให้ เสนาเหมี่ยงไปเห็นอยากกินมากขอลวงตาก็ไม่ให้ เลยเจ็บใจที่ขอไม่ได้ มินานถึงช่วงเวลาเลื่อนยศศักดิ์พระภิกษุ เหมี่ยงแต่งชุดเสนาเต็มยศ ผ่านไปทางวัด หลวงตาเชิญแวะ ศาลาวัดสนทนากันถึงการทำนายชตาราศี หลวงตาเชื่อให้เสนาเหมี่ยงทำนายให้ เสนาเหมี่แลกงขอ ดูลายก้น เอาสีดำวาดเล่น คนเห็นขำแต่ก็ไม่กล้าส่งเสียง แล้วเสนาเหมี่ยงก็กลับไป แต่งด้วยโคลงกลบทก้านต่อดอก ลักษณะเด่นคือสองคำท้ายบาทสัมผัสเสียงสระกัน
                                         
 กลโคลงก้านต่อดอก
402
@ ยังมีวัดหนึ่งนั้น
คีรี


บรรพตต่อนามมี
โน่นโพ้น


ชนบทห่างวิถี
นาป่า


สวนไร่เขาไกลโน้น
ที่นี้ชวนเยือน

403
@ เมษายามที่ร้อน
ลมพรม


สวนหมากตาลนิยม
ส่องพ้อง


ดกมะม่วงมะปรางชม
ชวนป่วน ชิมแฮ


ส้มสูกหมากหมากต้อง
น่าน้าไปกัน

404
@ ลานวัดหมากม่วงน้อย
กกดก


ตาท่านมิยอมยก
แบ่งแสร้ง


หวงนักคงจักกก
ดูอยู่ แลนา


ลือว่าเหนียวนักแกล้ง
ขู่รู้คงดี

403
@ คราของท่านเหมี่ยงได้
แจมแรม


เพียงผ่านเห็นอยากแกม
หน่อยน้อย


มะม่วงแจ่วของแถม
ดีที่ สุดแฮ


ขอท่านหลวงตาข้อย
นั่นนั้นข่อยขอ

404
@ ลองตามิอ่อนให้
อย่านา


ยังอ่อนบเดียงสา
ไม่ไม้


วิงวอนบ่ออ่อนหา
แข็งแข่ง ใจนา


กระต่ายขาเดียวไซร์
เบื่อเกื้อบ่ทาน

405
@ ขัดใจหมากเหมี่ยงแห้ว
บึ้งตึง


ฝากก่อนหลวงตาพึง
แก่แก้


เอาคืนสักวันจึง
คอยค่อย แลนา


ผูกเจ็บฝากก่อนแล้
ใคร่ได้เอาคืน

406
@ ถึงยามเขาเลื่อนชั้น
กูรู


แจกพัดยศพระครู
นั่นชั้น


เต็มยศเหมี่ยงมาดู
พานผ่าน เองแล


ตาเหลือกเห็นท่านนั้น
ค่อยค้อยเชิญเยือน

407
@ ถามถึงงานราชบ้าง
ยศกฎ


อยากเลื่อนนานนักยศ
หยั้งยั้ง


โยมมาช่วยหน่อยปลด
ของข่อง


เอาหน่อยบุญอยากตั้ง
ปล่องป้องพระครู

408
@ เหมี่ยงถามดวงเกิดตั้ง
พูนคูน


บวกลบเกิดจำรุญ
รุ่งรุ้ง


เกิดดีเด่นดวงพูน
เติมเพี่ม ดีนา


ลายที่มือคงฟุ้ง
รุ่งฟุ้งเรืองรอง

409
@ ลายดากยังบ่ได้
รูดู


เปิดหน่อยอย่าอายสู
ไม่ได้


ถอยห่างท่านพระครู
ดากกาก


ตาเฒ่าหลงคำไซร้
ล่อนจ้อนเสร็จมัน

410
@ มันเอาสีวาดเส้น
มั่วมัว


ตีนเหยี่ยบอีกบกลัว
แต่งแกล้ง


หลอกทายเยี่ยมอยากหัว
หน่อยค่อย ทนแฮ


ทิ่มหมอบราบเสร็จแสร้ง
ช่าช้าจงคอย

411
@ มินานคงรู้หรอก
ห่วงหวง


ดีมากถามถึงดวง
แจ่วแจ้ว


คงผันผ่านไปปวง
คอยค่อย เสร็จแล


รออยู่วัดนี่แล้ว
แน่แท้รอไป

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น